Column van Wim Daniels bij een informeel PvdA afscheid van Mary Fiers (18 april). Misschien een beetje lang voor een blog, maar gewoon erg goed en leuk.
"De tegenhanger van een
optreden is een aftreden, tenminste dat lijken logische tegenstellingen te
zijn. Je treedt op of je treedt af. Je hebt mensen die optreden na optreden
hebben, avond na avond, maar je hebt ook mensen die direct aftreden na hun
eerste optreden. Natuurlijk zit er tussen het ene en het andere uiterste flink
wat diversiteit. Mary Fiers trad veelvuldig op. En in feite was ze het optreden
nog lang niet zat en waren ook haar toehoorders haar optredens niet zat, maar
toch trad ze af.
Politici die moeten aftreden
of zelf aftreden, je kunt er een boek over schrijven en dan ga ik
waarschijnlijk ook nog een keer doen. Of de kwestie Mary Fiers erin komt, weet
ik niet. Wel komt de kwestie Jack de Vries erin, die ik al eens heb beschreven
in mijn boek Komkomma. Jack moest enkele
jaren geleden aftreden als staatssecretaris van Defensie omdat hij een relatie
met zijn adjudante was begonnen op de werkvloer. Dat moet pijnlijk zijn
geweest. Zelf ben ik ooit een liefdesrelatie met iemand begonnen op een kokosmat
en daar heb ik toen brandplekken op mijn knieën aan overgehouden, dus ik kan me
iets voorstellen bij een werkvloer. Toch was het volkomen ten onrechte dat Jack
moest aftreden.
Jack was staatsecretaris
namens het CDA en diende dus te handelen in overeenstemming met de
uitgangspunten van die partij. Nu had ik het CDA-partijprogramma toen de
kwestie met Jack en zijn adjudante begon te spelen, net helemaal gelezen,
weliswaar niet op de gewone manier, maar ik had het wel gelezen of in ieder
geval toch doorgenomen. Zo had ik het aantal letters 'w' geteld dat in het
verkiezingsprogramma voorkwam. Dat lijkt misschien een dwaze exercitie te zijn,
maar juist door op een andere manier naar dingen te kijken, ontdek je vaak iets
verrassends. Afgelopen week was dat ook weer het geval. Ik telde in de Dikke
van Dale hoe vaak daarin op de een of andere manier de woorden 'orgel' en
'plein' voorkomen. Dus niet de samenstelling daarvan, orgelplein - die
samenstelling bestaat trouwens niet eens, misschien hooguit als eigennaam, maar
dat zou ik niet met zekerheid durven zeggen - nee, mij ging het om de losse
woorden 'orgel' en 'plein'. Waarom? Ik moest ergens naartoe, naar een
bijeenkomst, die heel indirect iets met een orgel en een plein te maken had.
'Orgel' blijkt 151 keer in
Van Dale voor te komen en 'plein' 69 keer. Dat is een rare verhouding. Je zou
verwachten dat zoiets algemeens als 'plein' in een woordenboek veel vaker een
rol speelt in definities, omschrijvingen en voorbeelden dan 'orgel', maar bij Van Dale is dat niet zo. 'Orgel' 151
keer, 'plein' 69 keer.
Maar laat ik eerst even de
kwestie Jack de Vries afmaken. Jack moest dus aftreden omdat hij een relatie
was begonnen met een adjudante op de werkvloer. Bijzonder in dit verband is dat
de letters CDA in omgekeerde volgorde, dus als ADC, in het Frans de afkorting
vormen voor 'adjudant'. ADC is namelijk 'aide de camp', dat 'adjudant'
betekent, zoals je ook 'lit de camp' hebt, waarvan wij 'ledikant' hebben
gemaakt. De vraag of Jack niet had hoeven af te treden als hij het met zijn
adjudant in een ledikant had gedaan in
plaats van op de werkvloer, kan ik in dit kader niet beantwoorden. Ik
ken op dat punt het standpunt van het CDA niet, evenmin trouwens als het
standpunt van de PvdA aangaande dit soort zaken.
Maar goed, ik telde het
aantal w's in het CDA-verkiezingsprogramma en kwam tot een totaal van 2786 w's .
Of dat veel of weinig is, doet er niet toe, maar 227 keer zat die 'w' in het
woord 'werk', waarvan één keer in het vermaledijde woord 'werkvloer', waarop
Jack dus met zijn adjudante zou hebben gelegen, letterlijk of figuurlijk. Maar
in welke context bleek dat woord 'werkvloer' nu gebruikt te zijn in het CDA-verkiezingsprogramma?
Dat was natuurlijk nogal cruciaal. Wel, ik kan zeggen dat Jack de Vries er volkomen
door vrijgepleit wordt, door die context, want dit stond er in het CDA-verkiezingsprogramma, en
ik citeer: 'Mensen die er voor anderen willen zijn, moeten voor die ambitie de
ruimte krijgen op de werkvloer.'
Nou, Jack wilde er voor een
ander zijn, hij maakte daarvoor conform het verkiezingsprogramma ruimte vrij op
de werkvloer en toch moest hij aftreden.
Schande. Onrecht. En zo gaat
het vaak met mensen die moeten aftreden of zich min of meer gedwongen voelen af
te treden. De context pleit hen vrij, maar het oordeel wordt op iets anders
gebaseerd, niet zelden op een woord, één woord, waarvan men de werkelijke
betekenis en de frequentie waarmee het voorkomt vaak niet eens kent.
Terug nu naar het orgel en
het plein in Van Dale. 'Orgel' komt in de totale Van Dale dus 151 keer voor en 'plein'
69 keer. 'Orgel' treffen we onder andere aan bij 'klaaghout' en 'jammerhout',
allebei schertsende benamingen voor een orgel, in het bijzonder een huisorgel. 'Orgel'
staat eveneens vermeld bij het trefwoord 'slepend', dat we ook kennen uit het
begrip 'een slepende kwestie', maar in Van Dale komt het voor in de zin: 'Zij
speelde slepend op het orgel', waarbij 'slepend' de betekenis 'langgerekt'
heeft.
'Orgel' komt verder voor bij
'zwijgen', in een voorbeeldzin: 'De muziek, het geschut, het orgel zweeg.' Bovendien
zit 'orgel' in de definitie van het woord 'figurant': 'Pijp in het front van
een orgel die daar alleen voor het oog geplaatst is,
maar geen toon voortbrengt.'
Ik wil aan al deze
orgelvoorbeelden die ik hier aanhaal geen conclusies verbinden, maar met de
kennis van nu krijgt zo'n woord 'orgel' in relatie tot Mary Fiers toch een heel
andere betekenis. Het orgel gaat met andere woorden meer leven. Soms denk je:
goh, ik wist helemaal niet dat we voor zoiets een woord hebben of dat ze dat zo
noemen. Maar af en toe denk je natuurlijk ook: sodemieter op met dat orgel.
Het andere woord, 'plein', komt
onder andere voor bij 'plaveien', omdat het vermoeden bestaat dat de 'l' in
'plaveien' aanvankelijk niet in het woord stond en dat het basiswoord het
Franse 'paver' was, maar dat de 'l' er onder invloed van 'plein' in is gekomen.
In gemeenteraden heb je zoiets ook wel geregeld, dat er opeens iemand in zit
van wie je denkt: hoe kan die in hemelsnaam nu in een gemeenteraad zitten? Dat
moet onder invloed zijn van .., en dan
volgt er een naam of eventueel zelfs een drank of drug. Ja, je hebt het zelfs
in de Tweede Kamer en in de regering.
'Plein' wordt verder vermeld
bij het trefwoord 'forum', waarvan de definitie onder andere is: 'Plein te Rome, met name dat tussen Capitool en Palatijn, waar
het volk samenkwam om de publieke zaken te bespreken en recht te doen.'
Op dat plein, of op zo'n
soort plein, niet noodzakelijk in Rome, maar eventueel in Eindhoven of in de rest
van het land, hoort Mary Fiers thuis. Dat ze op een ander plein is gestruikeld,
zegt niks of in ieder geval heel weinig. Iedereen struikelt wel eens. Ikzelf
ook geregeld; soms struikel ik zelfs omdat ik me voor de tweede keer aan
dezelfde steen heb gestoten. Maar Mary is ervoor afgetreden voor een
struikeling. Toch is dat woord - afgetreden of aftreden - in haar geval alweer nadrukkelijk
verleden tijd. Het is voorbij; gedaan en gedane zaken nemen geen keer.
Ikzelf voel dat ten aanzien
van Mary het woord 'optreden' alweer in het verschiet ligt, optreden zoals in of
op zoiets als het Forum Romanum.
In het huidige landelijke PvdA-verkiezingsprogramma
komt de 'w' 3667 keer voor. 17 keer zit die 'w' in het woord 'weg'. En dat
woord 'weg' komt één keer voor in de vraagzin of er een nieuwe weg in geslagen moet
worden. Ik zou op die vraag in het geval van PvdA'ster Mary Fiers 'ja' antwoorden.
Een nieuwe weg, die anders geplaveid is dan de vorige weg, misschien niet veel
anders, maar wel iets anders, en die eindigt op een plein waar publieke zaken
worden besproken en waar bovenal recht wordt gedaan."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten